Ruim honderdvijftig jaar was Kampen een domineesbolwerk. Nu vertrekt de laatste theologische universiteit uit de stad.
Wat betekent dit voor de oude Hanzestad, die eerder ook nog een tweede theologische universiteit kende plus een handvol andere academies?
Dagblad Trouw vroeg mij om rondom die vraag een achtergrondreportage te maken. Voor een journalist zijn dit ideale verhalen om te schrijven: aan de hand van een actuele ontwikkeling historische lijnen trekken.
Lees de online editie van dit artikel hier op de site van de krant.
Gouda, Leiden en Amsterdam hebben stuk voor stuk prachtige binnensteden. De vraag is alleen: hoelang nog.
Voor dagblad Trouw sprak ik met hoogleraar kunstgeschiedenis Thijs Weststeijn over de impact van klimaatverandering op historisch erfgoed. Door droogte, hitte en extreme regenval wordt het steeds lastiger om oude gebouwen en monumenten te bewaren, vertelde hij in zijn Amsterdamse woonhuis.
Aan de gracht waar hij woont liet hij mij diverse voorbeelden zien. Verschillende oude panden zakken langzaam weg doordat de houten funderingen het begeven. Een gevolg van de veel te lage grondwaterstand in de zomer.
Historische gebouwen en monumenten confronteren ons inmiddels niet meer alleen met het verleden, maar ook met de toekomst. ‘Veel van het erfgoed heeft er langer gestaan dan dat het er nog zal staan’, stelt Weststeijn.
Aanleiding voor het gesprek is zijn nieuwe boek ‘De toekomst van het verleden’ dat bij Uitgeverij Prometheus verscheen. Daarin geeft hij een overzicht welke impact de klimaatverandering heeft op oude gebouwen en andere plaatsen van historisch en cultureel belang.
Lees de digitale versie van het interview hier op de website van Trouw.
Het werd een interessant gesprek over leven in dienst van een groter ideaal.
Wat Van’t Einde betreft zet elke christen zich in voor Extinction Rebellion, waarvoor zij vaak de straat op gaat. ‘Ik geloof echt dat wanneer Gods schepping zó vernacheld wordt als nu, je als gelovige niet kunt zwijgen.’
Bijna één miljoen woningen moet Nederland er voor 2030 bijbouwen. Een enorme klus, die al jaren zeer, zeer moeizaam verloopt.Is er een oplossing? Ja, bouwen met gebruikte materialen is een manier om de impasse te doorbreken.
Technisch is het allemaal al mogelijk, vertelde lector stedelijke vernieuwing Evert-Jan Velzing aan mij. Alleen lopen we nog niet hard genoeg.
Werkspoorterrein Utrecht, een nieuw café van oude materialen
Om verspilling van grondstoffen te reduceren en uitstoot van stikstof terug te dringen, is circulair bouwen een oplossing, stelt Velzing, die verbonden is aan de Hogeschool Windesheim.
De grondgedachte van circulair bouwen is op een bierviltje uit te schrijven: slimmer ontwerp en hergebruik van bouwgrondstoffen, op welke wijze dan ook, leidt tot een lager verbruik van primaire grondstoffen.
Velzing: “Wie circulair denkt, bouwt zo dat je het liefst al het materiaal op een later moment weer opnieuw kunt gebruiken. Denk aan kozijnen, deuren of hele muurelementen. Het gaat erom dat er zo weinig mogelijk verloren gaat, of dat nu energie is of materiaal.”
Voor de populairwetenschappelijke nieuwssite Nemokennislink ging ik op onderzoek uit. Het artikel is hier te lezen.
Voor dagblad Trouw volg ik jaren de vrijzinnig protestanten. Ooit een groep om rekening mee te houden en waren ze zo groot dat ze er een eigen omroep op na konden houden, de VPRO. Nu zijn ze nog met een paar duizend zielen. Is er een toekomst?
Ik keek een tijdje rond in Bilthoven. De predikant is daar sinds kort ingeruild voor een ‘inspirator. Alleen drastische maatregelen zouden de Woudkapel nog van de ondergang kunnen redden, zo concludeerden de laatste betrokkenen – een kleine tweehonderd – enige tijd geleden. Zij besloten het roer radicaal om te gooien.
Het bord ‘Kerk’ werd van de gevel geschroefd, in plaats daarvan tooit de organisatie zich nu met leuze ‘Ontmoetingsplaats voor bezinning en inspiratie voor vrijdenkers en zinzoekers’. Het gaat er voortaan om zaken als levenskunst, inspiratie en zingevingsvragen.
Lees het hele artikel hier en een stuk uit het archief, uit 2010 met de veelzeggende kop ‘Wie doet het licht uit bij de vrijzinnigen’, is hier te lezen.
Er zijn essentiële verschillen tussen het historische fascisme en het rechts-populisme van nu, zegt historicus Robin te Slaa. Maar er duiken ook parallellen op.
Ik sprak Te Slaa, die meerdere boeken over dit fenomeen schreef, uitgebreid voor Trouw. Aanleiding is zijn nieuwe boek Fascisme, oorspong en ideologie waarin onder meer een hoogst interessant hoofdstuk staat over Forum voor Democratie.
Te Slaa laat er geen misverstand over bestaan: “Baudet en Forum voor Democratie vertonen inmiddels verschillende kenmerken van het fascisme.Al is dat door de dikwijls gecamoufleerde vorm ervan via zogeheten dogwhistles of verhullend taalgebruik lang niet voor iedereen altijd even duidelijk. Dan gaat het over ‘homeopathische verdunning’ en ‘globalisten’. Daardoor is het niet voor iedereen even makkelijk te herkennen.”
Het hele interview is hier te lezen, op de website van dagblad Trouw.
De openingszin (‘Jezus hield van vogels’) van het hoofdstuk over Adriaan van Veldhuizen ‘staat als een huis’, schrijft recensent Jan-Pierre Geelen. Geelen: ‘Deze zin is de opening uit een profiel (door Gerrit-Jan KleinJan), over de Groningse theoloog Adrianus van Veldhuizen (1871-1937). Die ‘vogelende professor’ hield hele verhandelingen over het geloof en vogels, want ‘dichter bij onze Heiland kon een mens niet komen’, dan wanneer die naar vogels kijkt. Het is maar een van de vele smakelijke thema’s die worden aangesneden in Gevleugelde geschiedenis van Nederland, over ‘de Nederlanders en hun vogels’.
Actueel historisch onderzoek toegankelijk maken voor een breed publiek – als journalist is dat buitengewoon plezierig om te doen.
Afgelopen tijd sprak ik voor Trouw met historici over de religiegeschiedenis van Nederland. De Amerikaanse historica Amanda Pipkin was een van hen.
De geschiedenis van het Nederlandse calvinisme is toe aan een stevige correctie, stelt zij. Juist door de invloed van vrouwen schoot het calvinisme wortel in Nederland. ‘Het beeld is: de vrouw moest zwijgen. Maar zo was het helemaal niet.’
Onlangs liep ik voor dagblad Trouw een stuk op met ‘moderne pelgrim’ Wilco Kruijswijk. Ik was benieuwd: talloze mensen zijn gegrepen door wandelen, maar waardoor komt dat? Valt het in woorden te vatten?
Wilco, die zich naast het wandelgebeuren intensief bezighoudt met filosofie, yoga en oosterse krijgskunst, ontpopte zich tijdens de tocht als een vurig pleitbezorger van wat hij noemt ‘diepzinnig en lichtvoetig pelgrimeren’.
Hij ontwikkelde vijf stappen om tot ultiem wandelgeluk te komen. Al moeten we er volgens hem ook weer geen ‘al te verheven toestanden van maken’.
Stappenplan voor de moderne pelgrim Eerst staat ‘je eigen weg’ centraal, daarna ‘ontmoeting met anderen’, vervolgens ‘de samenleving’.
Stap 1: Volg je eigen ritme. Kruijswijk: “De dag zelf bepaalt wat je gaat doen, hoeveel je gaat lopen, waar je gaat slapen.”
Stap 2: Omarm de eenvoud. “Laat de hectiek buiten het pad. Zet bijvoorbeeld je telefoon op stil. Lees een week geen krant.”
Stap 3: Ga ontmoetingen aan. “Dat kunnen medepelgrims zijn, maar ook inwoners van de dorpen die je aandoet.”
Stap 4: Schenk vertrouwen. “De gedachte volledig zelfstandig en onafhankelijk te zijn is een misvatting. Een pelgrim beseft dit in zijn rol als gast en vreemdeling.”
Stap 5: Laat de wereld mooier achter. “Stel jezelf tot doel om de plek waar je geweest bent mooier achter te laten. Dat kan al door uit te stralen dat jij jouw ritme gevonden hebt.”
Een tijdje geleden viel mij iets op: Iedereen die zich spiritueel noemt heeft tegenwoordig wel iets met de maan. Het hemellichaam heeft de afgelopen jaren een boost gekregen, zo lijkt het wel. Hoe zit dit? En wat geloven ‘maangelovigen’ eigenlijk?
Afgelopen tijd was ik op pad om het uit te zoeken. Het resultaat staat in dagblad Trouw: een treffend voorbeeld van zingeving en religie in een postchristelijke samenleving.
